Almanya’nın sığınmacılara sağladığı mali yardımların diğer Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ile kıyaslandığında oldukça yüksek olduğu belirlendi. Bu durum, Almanya’nın sosyal hizmetler ve istihdam alanındaki politikalarının sığınmacılar üzerindeki etkilerini gözler önüne seriyor.
BERLİN – Almanya’nın iltica başvuruları sırasında sağladığı yardım miktarı, Avrupa’da dikkat çekici bir şekilde öncü konumda. ARD muhabirlerinin elde ettiği verilere göre, yalnız yaşayan bir sığınmacının Almanya’daki aylık geçim hakkı 441 euroken, bunun 196 eurosu cep harçlığı olarak tanımlanıyor. Ayrıca, 245 euro temel ihtiyaçlar için ayrıldığı tespit edildi. Yemek hizmeti bulunmayan sığınmacılar da bu miktarı alıyor.
Fransa’da ise barınma olanağı bulunmayan bir sığınmacı 440 euro yardım alırken, konaklama imkânı sağlananlar için bu rakam yalnızca 210 euro. Danimarka’da ise konaklamaya ek olarak 236 euro destek sunuluyor. Polonya’da ise sığınmacılara sadece barınma ve gıda yardımları yapılarak mali destek sağlanmıyor.
Almanya’ya sığınma başvurusu kabul edilen bireylere Bürgergeld (vatandaşlık parası) veriliyor. Bekar bireyler için bu yardımın miktarı 563 euro olarak belirlenmiş olup, kira, ısınma giderleri ve zorunlu sağlık sigortası gibi ek yardımlar da sağlanıyor.
Bürgergeld, düşük gelirli veya uzun süre işsiz kalan bireylere verilen sosyal destek olarak tanımlanabilir.
Fransa’da da iltica başvurusu kabul edilenlere benzer bir temel yardım olan “Revenu de solidarité active” (RSA) sunuluyor ama bu yardım konut desteği nedeniyle azalıyor. Danimarka, mülteci statüsü verilenlere toplamda 882 euro ödeme yaparken, Polonya bu yerleştirme statüsündekilere yalnızca 160 euro ile en düşük desteği sağlıyor.
Almanya’nın destekleri başvurusu reddedilenler için de yüksek
Almanya, sığınma başvurusu reddedilen bireylere de oldukça yüksek yardım sağlayan bir ülke. Berlin, başvurusu reddedilen fakat “müsamaha” statüsündekilere 36 ay sonra benzer hakları tanıyarak, sosyal yardım, konaklama ve ısınma desteği yapıyor. 2024 yılı sonu itibarıyla Almanya’da yaklaşık 221 bin sınır dışı edilmesi gereken yabancı bulunduğu tahmin ediliyor.
Fransa’da ise müsamaha statüsü bulunmadığı için iltica başvurusu reddedilenler için yardımlar tamamen kesiliyor. ARD Paris muhabiri Friederike Hofmann, bunun yanı sıra konaklama ve kira desteğinin de kesildiğini aktarıyor.
Danimarka’da yalnızca gıda ve sınır dışı kampında barınma fırsatı
Almanya’ya geçen yıl yaklaşık 250 bin sığınma başvurusu yapıldığı kaydedilirken, Danimarka’da aynı dönemde yalnızca 2 bin 300 kişi başvuruda bulundu ve bunlardan yalnızca 860 kişiye iltica hakkı verildi. Kopenhag’dan Rikke Detlefsen, bunun, Başbakan Mette Frederiksen liderliğindeki sosyal demokrat hükümetin katı sığınma politikalarından kaynaklandığını belirtiyor.
Danimarka’nın sığınma politikalarındaki en önemli değişiklikler arasında sınır kontrollerinin sıkılaştırılması ve sosyal yardımlardaki büyük kesintiler yer alıyor. Detlefsen, bu durumun sığınma hakkının geçici olduğuna işaret ettiğini ifade ediyor. Sığınma başvurusu reddedilen kişiler için Danimarka’daki şartlar, Fransa’daki uygulamalara benzese de, başvurusu reddedilenler maddi yardımlar için gönüllü geri dönüş planlamasında yer almak zorunda kalıyor.
Almanya: Bürokratik engeller mesleki yeterliliklerin tanınmasını zorlaştırıyor
Peki, Ukrayna’dan gelen mültecilerin durumu nasıl? Bu grup için tüm AB ülkelerinde belirli yasal koşullar mevcut. Ukraynalılar, sığınma başvurusunda bulunmadan bulundukları ülkelerde ikamet edebiliyor, sağlık ve sosyal hizmetlerden faydalanabiliyor, ayrıca hemen çalışmaya da başlayabiliyorlar. Ancak Almanya’daki uygulamalar pratikte çok farklı.
2023 yılında başlatılan “Jobturbo” programı, Ukraynalıların istihdamını hızlandırmayı amaçlasa da, yine de diploma tanıma süreci gibi bürokratik engellerle sonuçlanıyor. Hemşirelik ve doktorluk gibi önemli mesleklerin tanınma süreçlerinin uzun sürmesi, bu alanda ciddi bir engel oluşturuyor.
Almanya’da sığınmacılara yönelik bir dil kursu
Bertelsmann Vakfı’nın son araştırması, Almanya’nın Ukraynalı mültecilerin istihdam oranı bakımından Avrupa’da orta sıralarda yer aldığını gösteriyor. Geçen yıl çalışma çağındaki Ukrayna vatandaşlarının yalnızca %30’u Almanya’da iş bulabildi. İngiltere, İsveç, Danimarka ve Hollanda’da bu oran %56’ya kadar ulaşırken, Polonya ve Çekya’da %60’ı geçmektedir.
Çalışmanın yazarı Dietrich Thränhardt, Almanya’nın mültecileri iş gücüne katma stratejisinin pek başarılı olmadığını ifade ediyor ve bunun altında yatan sebepler arasında kursların uzun sürmesi ve mesleki yeterliliklerin az tanınması olduğunu belirtiyor.
Polonya: Az önerilen bürokrasi ve daha az mali destek
Polonya, Almanya ile birlikte en fazla Ukraynalı mülteciyi ağırlamakta; ancak istihdam durumu oldukça farklı. Varşova, mültecilerin dil öğrenme yerine doğrudan iş gücüne katılımına önem veriyor. ARD Varşova muhabiri Kristin Joachim, “Ekonomik baskının yüksek olmasının, Polonya’da Ukraynalıların daha hızlı iş bulmalarını sağladığını” aktarıyor.
Polonya devleti neredeyse hiç mali yardım sağlamıyor. Bunun yanı sıra, mesleki diplomaların tanınma süreci de hızlı ve bürokratik engellerle sınırlı. 2022’nin sonuna kadar Polonya’da 10 binden fazla Ukraynalı şirket açılmış durumda.
Almanya: İstihdam sürecine hız kazandırılması çağrıları
Almanya’da hantal bürokrasinin hızlanması için çağrılar giderek artıyor. Birlik partilerinin iç politika sözcüsü Alexander Throm, devlet yardımları kapsamında yeni gelen Ukraynalıların, sığınmacılara tanınan haklardan en kısa sürede faydalanabileceğini savunuyor. Bu akabinde mesleki yeterliliklerin tanınmasını kolaylaştırmaya yönelik taleplerde de bulunuyor.
Almanya’da istihdam arayışındaki bir ilan
Almanya’daki bürokratik engeller, sığınmacıların iş bulma sürecini uzatıyor
Sosyal Demokrat Parti’den de benzer bir talep geldi. SPD’nin iç politika sözcüsü Sebastian Hartmann, çalışabilecek durumda olan herkesin hızlıca iş bulmasının hedeflenmesi gerektiğini belirterek, bu beklentilerin gelecekte daha net ifade edilmesi gerektiğini ifade ediyor.
Türkiye’deki durum
Dünyada en fazla sığınmacıya ev sahipliği yapan Türkiye, sığınmacı statüsü bakımından farklı bir konumda bulunuyor. Cenevre Sözleşmesi’ni coğrafi sınırlama ile kabul eden Türkiye, Avrupa dışından gelenlere mülteci statüsü vermiyor. 2011 yılından itibaren iç savaş nedeniyle milyonlarca Suriyeliye kapılarını açan Türkiye, onlara geçici koruma statüsü tanıdı. Suriyeliler bu statü ile ücretsiz sağlık hizmeti ve eğitim haklarından yararlanabiliyor.
Türkiye’de sığınmacılara sağlanan destekler, büyük ölçüde Avrupa Birliği’nin 2016 yılında Türkiye ile imzaladığı Göç Mutabakatı çerçevesinde sağlandığı belirtiliyor. Bu fonlar toplamda 10 milyar euroya yaklaştığı öne sürülüyor. Fonu sağlanan yardımlar, temel ihtiyaçların karşılanması, eğitim, sağlık hizmetlerinde desteklenmesi ve sınır yönetiminde güçlendirilmesi amacıyla kullanılmaktadır.
Türkiye’de pek çok sığınmacının kötü koşullarda kayıt dışı çalıştığı bilgisi geliyor.
Sığınmacılara atfedilen nakdi yardım, genellikle Kızılay ve diğer sivil toplum kuruluşları aracılığıyla ulaştırılırken, belirli şartları karşılayan Suriyelilere “Kızılay Kart” ile destek sağlanıyor. Bazı yerel yönetimlerde doğrudan nakit desteği olmamakla birlikte gıda, giyimi ve hijyen ürünleri gibi yardımlar sunulabiliyor. Ayrıca, Sosyal Hizmet Merkezleri aracılığıyla sığınmacılara sosyo-ekonomik destek sağlama çalışmaları da sürdürülmektedir.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği verilerine göre, Türkiye’de yaklaşık 3 milyon 200 bin kayıtlı Suriyeli sığınmacı ve ek olarak 222 bin kadar başka uyruklu sığınmacı bulunmaktadır.
tagesschau,DW/SÖ,HS
