Yumurta, Türk mutfağının en köklü ve en çok tercih edilen besin maddelerinden biridir.
İSTANBUL – Tavuğun evcilleştirilmesiyle birlikte insanlar tarafından tüketilmeye başlanan yumurta, günümüzün gastronomi sahnesinde önemli bir yerde durmaktadır.
Bu durum, yumurta ile ilgili araştırmaların sürekli olarak artmasına yol açmaktadır. Bu çalışmalarda, hem yeni tarifler oluşturulmakta hem de geleneksel lezzetler, modern damak zevkine uygun şekilde düzenlenerek sunulmaktadır.
Türk mutfak tarihinde yumurta tüketiminin ve yumurtalı yemeklerin keşfine yönelik yapılan çalışmalar için, XV. yüzyıldan itibaren kaleme alınmış olan Türk mutfağı yemek kitapları ve ziyaretçi notları gibi kaynaklardan faydalanılmıştır. Ayrıca, saray muhasebe kayıtları, mutfak defterleri ve ziyafet defterleri de incelenmiştir.
Türk mutfasında yumurta tüketiminin evrimi ve günümüzde unutulmuş yumurta yemekleri ile kullanım şekilleri merak konusudur.
Örneğin, Yumurtalı Ekmek (Ramazan Pidesi ile), Ramazan pidesinin yumurtalı karışıma batırılarak kızartılmasıyla hazırlanan bir lezzettir. Genellikle kahvaltılarda tercih edilir.
Türk mutfağı, zengin ve çeşitli tatlarıyla tanınmakta olup, yumurta da hem başlı başına bir yiyecek olarak hem de diğer yemeklerin içerisinde önemli bir rol oynamaktadır.
Türk mutfağındaki yumurta ve yumurtalı yemekler hakkında bazı bilgiler:
YUMURTANIN TÜRK MUTFAĞINDAKİ YERİ:
Çeşitlilik: Türk mutfağında yumurta yalnızca kahvaltılarda değil, aynı zamanda öğle ve akşam yemeklerinde de yer bulmaktadır.
Tek başına ve yemeklerde kullanım: Yumurtalar, tek başına pişirilmekle kalmayıp, çorbalarda, böreklerde, dolmalarda, köftelerde ve tatlılarda da tercih edilmektedir.
Besin değeri: Yumurta, Türk halkı tarafından yüksek besin değeri ve doyuruculuğu ile takdir edilmektedir.
TÜRK MUTFAĞINDAN YUMURTALI YEMEKLER:
Çılbır: Yoğurt ve tereyağlı sos ile hazırlanan, üzerine pul biber serpilerek servis edilen bu yemek, Fatih Sultan Mehmet’in en sevdiği lezzetlerden biridir. Çılbır, çırpılmış yumurtanın kaynayan suya bırakılmasıyla yapılan bir Türk mutfağı klasiğidir. Üzerine sarımsaklı yoğurt ve kızdırılmış tereyağlı-pul biberli sos dökülerek servis edilir. Bu yemeğin tarifine, Ahmed Vefik Paşa’nın 1876’da kaleme aldığı Lehce-i Osmani kitabında da rastlanmaktadır. Ayrıca, basılı ilk yemek kitabı Melceü’t-Tabbâhîn’de de çılbır tarifi yer almaktadır.
Kaygana: Yumurta, un ve sütle hazırlanan bu lezzet, çeşitli malzemelerle zenginleştirilebilen bir tür omlettir.
Mıhlama: Mısır unu, tereyağı ve peynir ile yapılan; üzerine yumurta kırılarak fırında pişirilen Karadeniz yöresine ait bir yemektir.
Menemen: Domates, biber, soğan ve baharatlarla hazırlanan, üzerine yumurta kırılarak pişirilen klasik bir yemektir.
sucuklu yumurta: Sucuk ve yumurta ile hazırlanan, pratik ve doyurucu bir kahvaltı seçeneğidir.
Pastırmalı yumurta: Pastırma ile yumurta karıştırılarak yapılan doyurucu bir kahvaltı yemeğidir.
İslim Kebabı: Patlıcan ve kıyma ile yapılan, üzerine yumurta kırılarak fırında pişirilen bir kebap çeşididir.
Hünkar Beğendi: Patlıcan püresi ile hazırlanan ve üzerine kuşbaşı etli güveç konulup servis edilen bu yemekte iç harcında yumurta da yer alır.
Yumurtalı Ekmek (Ramazan Pidesi ile): Ramazan pidesinin yumurtalı karışıma batırılarak kızartılması ile elde edilen lezzet, kahvaltılarda sık tercih edilmektedir.
YUMURTALI TATLILAR:
Türk mutfaklarında yumurta yalnızca tuzlu yemeklerde değil, aynı zamanda tatlılarda da kullanılır. Bazı helva ve tatlı tariflerinde yumurta akı kullanıldığı bilinmektedir.
YUMURTA İÇİN ŞİİR BİLE YAZABİLİRİZ
Yumurta yalnızca bir kahvaltılık olarak değerlendirilmemelidir. İçerdiği protein, besin değerleri ve ekonomikliği onu mutfaklarda vazgeçilmez kılar. 5 dakikada yapılabilecek pratik yemekler arasında yer almasının yanı sıra, lezzetiyle her mutfakta bulunması gereken bir malzemedir.
Bıraksanız, yumurta için bir şiir bile yazılabilir. Ancak burada amacımız, yumurta yemeklerinden bahsetmektir. Her öğüne uygun olan bu lezzetli tarifleri not etmeyi unutmayın!
Yumurtanın başrolde olduğu, sofralarımızı süsleyen pratik ve lezzetli yemekler ise şöyle:
DÖKÜM TAVADA PATATESLİ YUMURTA
Yumurtaları küp küp doğranmış patateslerle bir araya getiriyoruz. Sucuk, biber, soğan ve peynirle zenginleştiriyoruz. Bu lezzet sadece kahvaltılarda değil, her öğünde rahatlıkla tercih edilir.
MUDANYA’DAN YUMURTA DOLMASI
Bursa’nın Mudanya ilçesinde sıkça yapılan bu lezzet, artık yalnızca Bursa ile sınırlı kalmamalı. Eğer henüz denemediyseniz, en kısa zamanda sofralarınıza yer açmalısınız.
TEREYAĞLI YUMURTA KAPAMA
Bu tarif 5 malzemeden oluşmasına rağmen, esas olarak yumurta, tereyağı ve damak zevkinize göre kullanacağınız baharatlarla hazırlanır. Sadece sabah kahvaltısına değil, her acıktığınız anda oldukça idealdir.
ÇITIR YUMURTA
Bu çıtır yumurtalar, ister atıştırmalık, ister kahvaltılık, ister pratik bir yemek olarak tasarlanabilir. Dış kısmı çıtır, içi akışkan olan bu lezzeti denemelisiniz.
YUMURTALI DOMATES DOLMASI
İç harcı kıymalı veya pirinçli dolmaların ötesinde, yumurta ve peynirle doldurulmuş pratik domates dolmalarını deniyoruz.
YUMURTALI PİDE
Bu pideye hayran kalmamak elde değil. Fırından çıkar çıkmaz sıcacık bir şekilde tüketilmelidir.
SCOTCH EGGS (İSKOÇ YUMURTASI)
İçindeki nefis yumurtalarla gizlenmiş köftelerin bulunduğu bu lezzeti, özel misafirlerinizi ağırlarken ya da kendinizi şımartmak istediğinizde tercih edebilirsiniz.
OMLETİN EN POFUDUK HALİ: KABAKLI FRITTATA
Bu omlet, bol malzemesiyle tüm gözleri üzerine çekiyor. İçindeki kabaklarla pek çok yemeğin yerine geçebilecek bir lezzet sunmaktadır.
MAKARNALI OMLET
Bir omlet tarifinin ötesinde, içine eklenen makarnanın sayesinde ayrıcalıklı bir ziyafet sunan bu tarife de göz atmadan geçilmiyor.
EGGS BENEDICT
Dünyanın en ünlü lezzetlerinden biri olan bu tarif, kimi yerlerde “eggs royale” olarak da anılmaktadır. Füme somon ve hollandez sosla sunduğunda lezzeti katlanmaktadır.
POŞE YUMURTALI KINOA MÜCVERİ
Yumurta, bol protein içeriğiyle öne çıkmakla kalmaz, aynı zamanda kinoa ile birleştirildiğinde mücver tadında muhteşem bir lezzet yaratır. Diyette olanlar ve sporcular için uygun bir alternatif sunar.
YUMURTALI ÇİN PILAVI
Bu tarif, Uzak Doğu mutfağından esinlenerek pilavı yumurtayla birleştirerek ana yemeğe dönüştürmektedir.
TON BALIKLI DEV YUMURTALAR
“Ton balığı ve yumurta bir araya mı gelir?” diye düşünenler için, bu ufak sürprizi mutlaka denemelisiniz. “Deviled egg” olarak bilinmesiyle ünlüdür ve denemeden geçilmeyecek kadar lezzetlidir.
KIYMALI YUMURTA
Bu tarif, pratik yemek arayışlarına güzel bir yanıt sunar. Yumurtayı farklı öğünlere taşımanın en güzel ve samimi haliyle karşınızda.
ISPANAKLI YUMURTA
Et yemeyenler ve ıspanak tutkunları için harika bir alternatiftir. Mutfaklarımızın vazgeçilmez tatlarından biri haline gelmiştir. Yumurtaya tekrar teşekkür etmek için daha yüzlerce sebep vardır.
